In haar ruim 28 jaar als gz-psycholoog zag Gemma heel veel veranderen. Meer tijd en energie gaat verloren aan randzaken. En steeds minder tijd wordt besteed aan persoonsgerichte zorg. Het is haar persoonlijke missie om die trend te doorbreken: “We zijn steeds meer uitvoerder van protocollen geworden en verliezen daardoor de mens soms uit het oog. Ik probeer mijn jongere collega’s daar een beetje bewust van te maken. Gelukkig zie ik dat hier bij Kemnade Werkenrode ook echt wel gebeuren.”

Kemnade Werkenrode is een besloten woon-werkvoorziening van Pluryn in Groesbeek voor mensen met een licht verstandelijke beperking en complexe gedragsproblemen: “Mensen die hier worden aangemeld, lopen door hun complexe zorgvraag eigenlijk structureel vast in de maatschappij. Bij Kemnade Werkenrode komen ze in een omgeving terecht waar structuur, begrenzing en intensieve zorg de boventoon voeren. Dit is wat ze ook wel eens noemen een last resort voorziening – een voorziening aan het einde van de zorgketen.” 

Vuistdik

‘Daar zitten de zware gevallen’. Gemma hoorde het voorafgaand aan haar tijd bij Kemnade Werkenrode uit verschillende hoeken: “Maar zo ervaar ik het helemaal niet. Ja, de dossiers van de cliënten hier zijn soms vuistdik en de problemen complex. Maar het gedrag is vrijwel altijd verklaarbaar en te herleiden. Bijvoorbeeld naar een trauma. We moeten niet vergeten dat we het gewoon over mensen hebben.” Wel weet Gemma inmiddels dat er ook een grens aan hulpverlening zit: “Een aantal van de bewoners kwam ik in het begin van mijn loopbaan tegen. Zij zijn de hele molen door geweest. Soms moet je dan concluderen dat de grote stappen er dan niet meer inzitten. Het is onze taak om hen zich zo ontspannen en comfortabel mogelijk te laten voelen. Dan gaat het meer over het pedagogische klimaat en minder over behandeling”. 

“We moeten kinderen en jongeren passende hulpverlening bieden en de aandacht geven die ze verdienen, zonder dat we ons laten afschrikken door de gedragsproblematiek. Daarin zijn we de afgelopen jaren als samenleving soms tekortgeschoten. Het is goed dat ook de politiek nu door begint te krijgen dat het huidige systeem niet (meer) passend is voor een grote groep jongeren en (jong)volwassenen. Ook voor cliënten van Kemnade Werkenrode.”

We gaan gewoon verder

Voordat een cliënt bij Kemnade Werkenrode terechtkomt hebben ze vaak al veel andere instellingen gezien. Ze zijn al bijna hun hele leven afhankelijk van anderen: “En ook hier zijn ze niet in charge. Natuurlijk zorgt dat voor frictie. Hoe zou jij het vinden als iemand anders bepaalt wat je wel of niet mag? Daarom moeten wij in de basis heel goed en aandachtig luisteren en ervoor zorgen dat zij zich begrepen en gehoord voelen. En ja, soms gaat het dan toch nog verkeerd. Als team proberen we de situatie dan zo snel mogelijk weer te normaliseren. Kan gebeuren, we gaan gewoon weer verder. Dat wat er ook gebeurt, we er onvoorwaardelijk voor de bewoner zijn.”

Die vertrekbasis vraagt om een hoop uithoudingsvermogen en geduld: “Maar dat is bij bijna iedereen hier wel aanwezig. Ik zie collega’s echt vanuit het hart werken met de cliënten. We proberen - binnen het redelijke - te organiseren wat de cliënt wenst. Ook al maakt hij of zij het zelf weer kapot. Dan gaan we gewoon op zoek naar iets anders. Als professional hebben wij de luxe om te reflecteren. Laten we dat dan ook inzetten om het gedrag van de client te begrijpen. Er gebeurt hier zoveel moois. Ik denk dat de buitenwereld dat niet altijd doorheeft. Dat is jammer. In mijn loopbaan ben ik diverse cliënten tegengekomen waarvan ik nu denk dat Kemnade Werkenrode een mooie passende plek voor hen was geweest.”